Het is alweer september, de zomer komt ten einde en de herfst staat voor de deur. En dat betekent ook dat deze maand de bronsttijd van start gaat [1]. In september en oktober gaan edelherten, de grootste zoogdieren van Nederland, op zoek naar een partner en dat hoor je van verre.
Burlen
Om concurrenten te imponeren maken edelherten tijdens de bronst een indrukwekkend geluid: ze burlen. Burlen is een apart geluid, tussen het loeien van een stier en het brullen van een leeuw in [2]. Onder invloed van hormonen groeit de keelzak van de mannetjes tot een ware klankkast om zijn geluid extra ver te dragen [3]. Maar niet alleen dat verandert bij de mannen, ook groeien de haren rond de hals (bronstmanen) en urineert het hert tegen zijn eigen buik [1,3]. Zo hoort, ziet en ruikt de concurrentie wie er de baas is.
Vechten voor de vrouwtjes
Wanneer twee imposante mannetjes elkaar tegen komen tijdens de bronst gaan ze over tot een duel. Hierbij haken ze hun geweien in elkaar en proberen ze elkaar naar achter te duwen [1,3]. Het mannetje wat het beste zijn plek behoudt, wint de strijd en de ander druipt af. De winst is een roedel hindes (een groep vrouwtjes) die het mannetje kan dekken gedurende hun vruchtbare periode, die samenvalt met de bronsttijd [1,3].
Aanrijdingen tijdens de bronst
Gedreven door hormonen, zijn herten minder schuw tijdens de bronst en letten daardoor ook minder goed op verkeer. Aanrijdingen met herten komen vaker voor in de bronsttijd [4], dus let extra goed op wanneer je langs gebieden met herten rijdt.
Bronst bijwonen zonder verstoring
Het is belangrijk om de herten niet te storen tijdens de bronst. Ga daarom nooit in het donker een natuurgebied in, blijf op de paden en bekijk de herten met een verrekijker. Wil je graag op een veilige en niet verstorende manier de bronst beleven? Op verschillende plaatsen in Nederland worden jaarlijks bronst-excursies gehouden onder leiding van boswachters [5]. Zo kan je van een afstand dit spektakel bijwonen zonder de natuur te verstoren.
Aansterken
Tijdens de bronst eten dominante mannetjes bijna niet, terwijl ze wel erg actief aan het vechten en versieren zijn. Hierdoor zijn de actieve mannetjes uitgeput na deze periode: een dominant edelhert kan wel 30% van zijn lichaamsgewicht kwijtraken [6]. Hierna zijn de herten kwetsbaarder, onder andere voor wolven die hun jacht specialiseren op het vangen van oververmoeide edelherten.
Bronnen
- Natuurmonumenten (n.d.). Edelhert
https://www.natuurmonumenten.nl/dieren/edelhert - Stichting het Nationale Park De Hoge Veluwe (n.d.). Edelhert, De koning van het park https://www.hogeveluwe.nl/nl/ontdek-het-park/natuur-en-landschap/edelhert
- Vereniging het Edelhert, Jan Paulides (2007). Edelhert bronst
https://www.hetedelhert.nl/alles-over-het-edelhert/605-edelhert-bronst - DierenLot (n.d.). Bronsttijd
https://www.dier.nu/dierenweetjes-artikel/bronsttijd - Staatsbosbeheer (2022). Beleef de bronst
https://www.staatsbosbeheer.nl/uit-in-de-natuur/bronst - Vereniging het Edelhert, Jan Paulides (2007). Alles over het Edelhert
https://www.hetedelhert.nl/alles-over-het-edelhert/598-edelhert-algemeen