De laatste jaren zijn extreme weersomstandigheden, waaronder langdurige droge periodes, steeds meer voorkomend [1, 2, 3]. In 2018 was de droogte zo extreem dat we veel problemen zagen in de landbouw, in de scheepvaart en in de natuur [3, 4]. Ook deze zomer zien we het grondwaterpeil zakken en sommige poeltjes en plassen opdrogen [5]. Wat zijn de gevolgen van deze droogte op wilde dieren? En hoe kun je ze helpen?

Uitgedroogde dieren

Droogte veroorzaakt verschillende problemen in de natuur. Alle planten zijn afhankelijk van genoeg water en zo zien we dat vooral kwetsbare gebieden zoals veen, beeksystemen en heide zwaar te lijden hebben onder watertekort [6]. Veel vogels hebben indirect last van deze droogte door deze achteruitgang van de natuur. Maar ze ondervinden ook direct problemen door een tekort aan (drink)water en voedsel (denk aan watergebonden dieren zoals kikkers, salamanders en insecten zoals libellen) [6]. Hierdoor zien we, bijvoorbeeld, dat weidevogels, moerasvogels en kraanvogels ernstige broedproblemen ondervinden in droge lentes [6].

Ook bij Avolare zijn deze zomer al een aantal dieren binnengekomen die erg verzwakt en lethargisch (lusteloos/sloom) zijn, typische verschijnselen van uitdroging en oververhitting.

Nachtzwaluw

Zo kwam ook deze patiënt binnen, een nachtzwaluw die tijdens een hittegolf in juli gevonden is. Nachtzwaluwen komen, onder andere, voor op de Veluwe, waar zij op de grond broeden. In de volle zomerzon wordt het daar behoorlijk warm. Hij opent z’n snavel om zich af te koelen, maar verliest hiermee veel vocht. Door de droogte is dit verloren vocht niet meer aan te vullen, waardoor hij meer en meer verzwakt raakt.

Gelukkig is deze patiënt door een oplettende voorbijganger gemeld bij de dierenambulance en zo, nog op tijd, bij ons terecht gekomen. Hier heeft hij vocht, voeding en rust gekregen, en is inmiddels gezond en wel uitgezet.

Hoe kun je helpen?

Gelukkig is er veel wat we kunnen doen om deze dieren te helpen! Dit kan kleinschalig met drinkwaterbakjes of verkoelend groen, maar ook grootschaliger met regentonnen of kleine regen-vijvers.

Voor warme dagen heeft het veel nut om een vogelbadje met een klein laagje (een paar centimeter) water buiten te plaatsen [7]. Vogels willen wel dat de schaal enigszins beschut staat met veilig struikgewas dichtbij [7].

Daarnaast maakt de inrichting van je tuin veel uit voor droogte en hittestress bij tuin-bezoekende wilde dieren zoals vogels en egels. Vervang je al een paar tegels met planten die goed tegen droogte kunnen, dan maak je van je tuin gemakkelijk een groene oase met verkoeling en beschutting [8]. Vaak denkt men dat planten alleen maar water gebruiken, maar ze houden ook goed vocht vast in de bodem en maken je tuin juist natter!

Als laatste maakt het veel uit hoe je met water omgaat in de strijd tegen droogte. Een mooi begin is een regenton waarmee je regenwater opvangt en gebruikt om je tuin te besproeien [8]. Dit helpt om kostbaar drinkwater te besparen en op deze manier onze watervoorraad in de zomer niet uit te putten. Geen ruimte voor een regenton? Je regenpijp afkoppelen van het riool en het water herleiden naar de tuin is ontzettend belangrijk voor het op peil houden van het grondwater, en verhelpt verspilling van schoon bruikbaar regenwater [9, 10]. Als je echt de ruimte hebt, kan je een kleine regenvijver aanleggen die zich vult met regenwater en verkoeling brengt in de tuin [11].

Meer inspiratie nodig voor het inrichten van een droogte-resistente tuin? Kijk eens naar deze link: 8 tips tegen droogte in je tuin.

Bronnen

  1. European Environment Agency (2020). Meteorological and hydrological droughts in Europe. https://www.eea.europa.eu/data-and-maps/indicators/river-flow-drought-3/assessment
  2. Böhnisch, A., Mittermeier, M., Leduc, M., & Ludwig, R. (2021). Hot Spots and Climate Trends of Meteorological Droughts in Europe–Assessing the Percent of Normal Index in a Single-Model Initial-Condition Large Ensemble. Frontiers in Water, 3, 716621. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/frwa.2021.716621/full?utm_source=fweb&utm_medium=nblog&utm_campaign=ba-sci-frwa-hot-spots-climate-trends-meteorological-droughts-Europe-assessing-percent-normal-index-single-model-initial-condition-large-ensemble
  3. Philip, S. Y., Kew, S. F., Van der Wiel, K., Wanders, N., Van Oldenborgh, & G. (2020). Attributie van de droogte van 2018 in Nederland.
    https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/achtergrond/attributie-van-de-droogte-van-2018-in-nederland
  4. Witte, J. M., Van Deijl, D., & Van den Eertwegh, G. A. P. H. (2020). Gevolgen voor de natuur van de droge jaren 2018 en 2019; resultaten van een enquête onder deskundigen. https://edepot.wur.nl/521008
  5. KNMI (2022). Droogtemonitor. https://www.knmi.nl/nederland-nu/klimatologie/droogtemonitor
  6. Natuurmonumenten (2021). Droogte. https://www.natuurmonumenten.nl/standpunten/droogte
  7. Brekelmans (2017). Vogels baden in bont gezelschap. https://www.vogelbescherming.nl/actueel/bericht/vogels-baden-in-bont-gezelschap
  8. Schoenmaker, A. (2022). 8 tips tegen droogte in je tuin. https://www.natuurmonumenten.nl/nieuws/8-tips-tegen-droogte-je-tuin
  9. Tijink, L. (2020). Dit is waarom je de regenpijp moet afkoppelen van het riool. https://www.gld.nl/nieuws/2477217/dit-is-waarom-je-de-regenpijp-moet-afkoppelen-van-het-riool
  10. Millieucentraal (n.d.). Stappenplan: regenpijp afkoppelen.
    https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/tuinontwerp/stappenplan-regenpijp-afkoppelen/#:~:text=Het%20afkoppelen%20van%20je%20regenpijp,beter%20omgaan%20met%20veel%20neerslag.
  11. Millieucentraal (n.d.). Wateroverlast verminderen in de tuin.
    https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/tuinontwerp/wateroverlast-verminderen-in-de-tuin/#:~:text=Opvangen%20in%20regenvijver%20of%20wadi,-Woon%20je%20in&text=Zo’n%20regenwatervijver%20vangt%20regenwater,de%20zomer%20koel%20te%20houden.